راه حلی مطمئن برای تامین مالی راه آهن
راه حلی مطمئن برای تامین مالی راه آهن
اولین گام بعد از کشف قاره آمریکا، توسعه حمل و نقل ریلی بود. در هند اقتصاد حمل و نقل بیشتر حول محور راه آهن است، در چین و روسیه نیز این چنین است. اما باید قبول کنیم در زمینه راه آهن در ایران سرمایه گذاری وسیعی صورت نگرفته است.

راه حلی مطمئن برای تامین مالی راه آهن

اولین گام بعد از کشف قاره آمریکا، توسعه حمل و نقل ریلی بود. در هند اقتصاد حمل و نقل بیشتر حول محور راه آهن است، در چین و روسیه نیز این چنین است. اما باید قبول کنیم در زمینه راه آهن در ایران سرمایه گذاری وسیعی صورت نگرفته است.

راه حلی مطمئن برای تامین مالی راه آهن
راه حلی مطمئن برای تامین مالی راه آهن
مهدی کرباسیان

اینها بخشی از اظهارات مهدی کرباسیان، رئیس سابق هیات عامل ایمیدرو است. وی معتقد است در اقتصاد کشور یکی از مهمترین پارامترهایی که هم در توسعه کشور و هم قیمت تمام شده کالا موثر است، موضوع حمل و‌ نقل است.

کرباسیان برای حل مشکل کمبود منابع مالی توسعه راه آهن در کشور، یک راهکار تسهیلاتی معرفی کرده و معتقد است: استقراض از بانک جهانی و بانک های توسعه ای برای اجرای این پروژه ها با دوره بازپرداخت ۲۰ و ۳۰ ساله میتواند راهگشا باشد.

کرباسیان با بیان اینکه نحوه و سرعت جا به جایی بار و کالا بر اقتصاد ایران تاثیرگذار است، افزود:در کشور ما که از طریق دریای عمان و خلیج فارس راه به دریای آزاد دارد، حمل و‌ نقل دریایی میتواند اقتصاد کشور را متحول کند و در ترانزیت کالا به جنوب شرق آسیا، شمال اروپا و… نقش اساسی داشته باشیم.

این ترانزیت یکی از منابع درآمدی کشور نیز میتواند باشد. کرباسیان با اشاره به اهمیت سرمایه گذاری در همه بخش های حمل و‌ نقل گفت: باید بپذیریم که در حمل و‌ نقل نکته اساسی، سرمایه‌گذاری است. حمل و‌ نقل نیز از مسائل زیرساختی است که سرمایه گذاری در آن از وظایف دولت است.

معاون اسبق وزارت راه و ترابری در امور حمل و‌ نقل در ادامه با اشاره به اهمیت توسعه راه آهن گفت: در کشورهای مختلف دنیا یکی از موثرترین راهکارهای توسعه اقتصادی، توسعه راi آهن است.

در سالهای اولیه پس از کشف قاره آمریکا، دولت های وقت، توسعه راه آهن سراسری را بعنوان برنامه ای مهم برای این کشور پیش بینی میکنند. فیلم های متعددی نیز براساس آن ساخته شد. در هند نیز اقتصاد حمل و‌ نقل بیشتر حول محور راه آهن است، در چین و روسیه نیز این چنین است. باید قبول کنیم در زمینه راه آهن در ایران سرمایه گذاری وسیعی نشده است.

نمایی از پل ورسک
پل تاریخی ورسک

یک مسیر در راه آهن شمال و جنوب ایران در دوره پهلوی اول کشیده شد، اما در دوره پهلوی دوم و بعد از آن سرمایه گذاری وسیعی در زمینه راه آهن نمی بینیم.

کرباسیان افزود: در آن زمان به دلیل کم عرض بودن جاده‌ها و تردد زیاد کامیون‌های حمل بار، میزان تصادفات بسیار بود و مشکلات جدی در زمینه حمل و‌ نقل بار و کالا وجود داشت. تلاش هایی برای توسعه حمل و‌ نقل ریلی و جاده ای صورت گرفت و در دوره های بعدی نیز ادامه یافت که به توسعه جا به جایی و واردات و صادرات کالا کمک کرد، اما کافی نبود و نیست.

وی با بیان اینکه راه آهن برای حمل و‌ نقل راهگشاست، گفت: در دوره جنگ و بعد از آن برای توسعه راه آهن کشور سرمایه گذاری نشد و این موجب شد امروز یکی از مشکلات جدی در جا به جایی کالا، مساله راه آهن باشد.

وی با اشاره به اهمیت جا به جایی مواد اولیه صنایع مختلف در کشور گفت: در منطقه سنگان میلیاردها تن ذخیره مواد معدنی وجود دارد، توسعه راه آهن در این منطقه میتواند آینده متفاوتی برای کشور و مردم منطقه رقم بزند.

راه آهن کشور به هیچ عنوان ظرفیت جا به جایی و انتقال مواد اولیه و کالای تولید شده را ندارد. به‌عنوان مثال حتی اگر فرض کنیم حمل مواد معدنی از سنگان به تربت حیدریه انجام شود (که ظرفیت حمل در بهترین حالت ۸ میلیون تن است) اما می بینیم که مواد معدنی برای اینکه از تربت حیدریه به بقیه نقاط کشور برسد، مشکلات مختلفی دارد.

وی در ادامه گفت: یکی از این گلوگاه‌ها برای حمل مواد اولیه، علاوه بر نبود خط آهن، مساله دوخطه نبودن راه آهن کشور است. سرعت قطار‌های باری نسبت به مسافری بسیار کم است و حتی در بعضی مناطق که قطار‌های مسافری و قطار سوختی نیز وجود دارد، اولویت حرکت با قطارهای مسافری و سوختی است. این امر موجب می‌شود زمان سفر قطارهای باری طولانی تر شود. این طولانی تر شدن، در قیمت تمام‌شده مواد حمل شده نیز تاثیر میگذارد.

وی در ادامه یادآور شد: ما برای بحث راه آهن باید توجه و سرمایه گذاری ویژه داشته باشیم. اما موضوع مهم تامین منابع سرمایه‌گذاری است. با توجه به محدودیت منابع در کشور، منبع اصلی سرمایه‌گذاری ایران، فعلا فروش نفت است.

کرباسیان گفت: بعد از تحریم ها، افت شدید در فروش نفت رخ داد و از طرفی در عرصه بین‌الملل بدلیل تعارضاتی که در تولید و صادرات نفت بین تولیدکنندگان نفتی به وجود آمده، شاهد کاهش قیمت نفت در جهان هستیم. بنابراین امیدی به اینکه بودجه سنگینی برای زیرساخت ها و راه آهن توسط دولت هزینه شود، وجود ندارد.

وی معتقد است سرمایه گذار بخش خصوصی نیز میتواند در این بخش سرمایه گذاری کند، اما چون حوزه ریلی در کشور هنوز فاقد جایگاه درخور اقتصادی بوده و چندان قوی نیست، نمیتوانیم به سرمایه گذاری بخش خصوصی چندان امید داشته باشیم.

کرباسیان خاطرنشان کرد: اگر تعاملات بین المللی خود را با صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و بانک‌های آسیایی و به خصوق بانک های توسعه ای برقرار کنیم و وام ۲۰ ساله و ۳۰ ساله با نرخ های بسیار پایین دریافت کنیم، میتوانیم در حوزه راه آهن سرمایه گذاری وسیعی داشته باشیم.

وی معتقد است کشور ما تاکنون از این راه ها برای تامین مالی توسعه ریلی استفاده نکرده است. کرباسیان یادآور شد: در هر صورت باید بدانیم یکی از گلوگاه های افزایش تولیدات و صادرات، بحث راه آهن است.

ظرف چند سال گذشته سرمایه گذاری و تلاشی برای تولید ریل راه آهن صورت گرفت. البته دعوایی بین راه آهنی ها و شرکت ذوب آهن بر سر کیفیت ریل وجود داشت که بعد از یک سال بالاخره حل شد و اخیرا قراردادی برای تامین ریل با ذوب آهن اصفهان بسته شد.

این تولید ریل نمیتواند نیاز کشور را برطرف کند، اما باید بپذیریم که اگر قیمت ریل تولید شده ارزان تر تمام شود، موجب خواهد شد دولت هزینه کمتری برای خرید ریل پرداخت کند.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت تولید دیزل و واگن گفت: افزایش تولید واگن و دیزل از جمله موضوعات اساسی است که در کنار اصلاح ریل های فعلی، دو خطی کردن و بالابردن سرعت قطارها باید مورد نظر دولت باشد. برنامه‌ریزی دولت برای راه آهن بر آینده توسعه کشور به‌ویژه در صنعت، معدن و تجارت تاثیر میگذارد.