آشنایی کامل با رشته مهندسی راه آهن
حمل و نقل یکی از عوامل اصلی و تعیین کننده در دنیای امروز است که در اقتصاد، فرهنگ و در همه شئون اجتماعی جوامع، نقش چشمگیر و حیاتی دارد.
در میان انواع حمل و نقل، حمل و نقل ریلی از مزیت های بسیاری برخوردار است و کشورهای صنعتی و نیمه صنعتی از گذشته های دور به این پدیده پرارزش پرداخته و شبکه حمل و نقل خود را با حمل و نقل ریلی تجهیز کردهاند. تا جایی که امروزه خیلی از کشورها به مرحلهای رسیدهاند که چندان به دنبال توسعه کمّی نیستند بلکه به دنبال هماهنگ کردن و هم سو کردن صنعت حمل و نقل ریلی با دیگر پدیده های علمی و صنعتی پیشرو مانند الکترونیک و سیستم های ارتباط جمعی می باشند.
در واقع هدف آن ها رسیدن سریع از مبدا به مقصد و امکان جابجایی پرحجم مسافر و کالا است. ایفای چنین نقشی مستلزم فراهم نمودن مقدمات آن از جمله آموزش کارشناسان در دوره های مختلف آکادمیک و انجام مطالعات و پژوهش در زمینه های مختلف می باشد.
در کشور ما اگرچه مهندسی راه آهن سابقه ی چندانی ندارد و در رده ی مهندسی های درجه ۲ یا بعضاً درجه ۳ محسوب شود ، اما با توجه به پیشرفت روز افزون کشور و نیاز به توسعه ناوگان حمل و نقل و کم خطر بودن حمل و نقل با راه آهن نسبت به حمل و نقل جاده ای ، مهندسی راه آهن کم کم مسیر خود را از صنعت کشور جدا کرده و خود به یک صنعت مستقل تبدیل می شود.
مهندسی راه آهن از مهم ترین و اصلی ترین تخصص های لازم جهت ایجاد، نگهداری و توسعه سیستم حمل و نقل ریلی هر کشور محسوب می شود. مهندس راه آهن به برنامه ریزی، طراحی، مدیریت، ساخت و نگهداری خطوط ریلی، انواع ماشین های ریلی و سیستم حمل و نقل ریلی می پردازد.
نیاز کشور و تخصصی شدن کار ها در هر زمینه، جامعه جهانی را بر آن داشته که کارها و امور تخصصی را به افراد متخصص در آن زمینه بسپارد.
در این میان کشور ایران نیز از این قاعده مستئنی نبوده و با تاسیس دانشکده مهندسی راه آهن در دانشگاه علم و صنعت ایران در ساختمانی با زیربنای ۱۴۰۰۰ مترمربع در سال ۱۳۷۶ گامی مهم در زمینه تخصصی تر شدن این حرفه ی مهم که روز به روز در حال پیشرفت و تلفیق با ابتکار و ایده و تکنولوژی است برداشته شد.
رشته مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت، در سه مقطع کارشناسی ؛ کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو از طریق آزمون سراسری دانشجو میپزیرد.
رشته ی مهندسی خط و سازه های ریلی بیشتر محتویات مشابه رشته ی عمران دارد و مرتبط با سازه های مختلف در راه آهن همچون پل ، تونل ، خطوط و تاسیسات زیربنایی می باشد. مهندسی خط و سازه های ریلی در طراحی، نظارت، اجراء و تعمیر و نگهداری خطوط و ابنیه فنی راه آهن تخصص دارد.
منظور از خطوط، مسائل زیرسازی و روسازی راهآهن مانند خاکبرداری، خاکریزی، بدنهٔ راه، ریل و … و منظور از ابنیه، سازههای فنی موجود در راهآهن مانند پل، تونل، دیوار حائل و ضامن، ساختمان ایستگاه، انبار و … می باشد.
این گرایش از مهندسی راه آهن بیشتر برای مدیریت و برنامه ریزی جهت بهبود وضعیت فعلی راه آهن کشور و توسعه ی حمل و نقل ریلی تاسیس شده و واحد های مشترک بسیاری با رشته ی مهندسی صنایع دارد.
کار اصلی مهندس حمل و نقل ریلی برنامهریزی و بهره برداری بهینه از منابع، امکانات و تجهیزات حمل و نقل ریلی مانند ایستگاه، خط، لوکوموتیو، واگن و …می باشد. در حقیقت فعالیت یک مهندس حمل و نقل ریلی به دو بخش عمده قبل از طراحی خط راه آهن و بعد از طراحی خط تقسیم می شود.
در مرحله نخست مهندس حمل و نقل ریلی حجم مسافر و کالایی که در خط مورد نظر جا به جا خواهد شد، پیشبینی کرده و بررسی میکند که آیا تاسیس این خط به صرفه میباشد یا خیر.
در مرحله بعد نیز به طراحی و برنامهریزی حرکت قطارها میپردازد تا تاخیر زمانی قطارها به پایینترین حد امکان برسد و هزینه های راه آهن کمتر شود. به عبارت دیگر بخش حمل و نقل ریلی، بخش نرم افزاری راهآهن است.
مهندس ماشین های ریلی در طراحی، ساخت و نگهداری ناوگان ریلی از جمله واگن های باری و مسافری، لوکوموتیوها، ماشین آلات ریلی، سیستم های ترمز، سیستم های انتقال نیرو و… تخصص دارد.
در واقع مهندس ماشین های ریلی یک مهندس مکانیک است که تخصص ویژه در زمینه راه آهن دارد و به همین دلیل آمادگی حل مشکلات صنعت راه آهن مثل مشکلات طراحی و ساخت قطعات را دارد.
بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور رشته ریاضی در دانشگاه های سراسری
مهندس راه آهن می تواند در راه آهن جمهوری اسلامی ایران، راه آهن های شهری(مترو)، شرکت های وابسته به صنعت ریلی ،کارخانجات واگن و لوکوموتیو سازی ،شرکت های مشاوره مهندسی، موسسات پژوهشی و … استخدام شود.
علیرغم اینکه عامل اصلی پیشرفت و توسعه ناوگان ریلی کشور، وجود نیروهای متخصص در این حوزه است، در بسیاری از بخش های راه آهن، مهندس راه آهن هنوز به طور کامل شناخته شده نیست.
در بسیاری از استخدام ها برای امور تخصصی راه آهن، فارغ التحصیلان و متخصصان سایر رشته ها از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی صنایع، مهندسی عمران و … جذب می شوند. در صورتی که مرتبط ترین و مهم ترین تخصص، مهندسی راه آهن می باشد.
این امر نیاز به فرهنگ سازی و تلاش مضاعف متخصصان این حوزه برای شناساندن حرفه خود و البته توجه ویژه مسئولان دارد.
روند خصوصی سازی در بخش حمل و نقل ریلی کشور شروع شده است. با ورود شرکت های حقیقتا خصوصی امید است فرصت های شغلی بیشتری پیش روی مهندسان راه آهن قرار گیرد.
در مقطع کارشناسی ارشد شش گرایش وجود دارد که عبارتند از:
این گرایش ها در دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت ارائه میشوند.
دوره کارشناسی ارشد مهندسی راه آهن برقی دوره ای است آموزشی و پژوهشی مرکب از دروس نظری و پروژه تحقیقاتی در زمینه های برقی کردن راه آهن، شبکه های الکتریکی راه آهن و کنترل می باشد.
هدف از ایجاد این دوره تربیت فارغ التحصیلانی است که با فعالیت در زمینه برنامه ریزی، مدیریت، طراحی و پیاده کردن پروژه های پست های الکتریکی راه آهن، توزیع انرژی الکتریکی، شبکه تغذیه قطار، تراکشن موتورها، کنترل کننده های مربوط به هدایت و بهینه سازی و تاسیسات فنی مربوطه بتوانند به نحو موثری پاسخگوی نیازها و کمبودهای سیستم های مختلف حمل و نقل ریلی کشور باشند.
امروزه توسعه و پیشرفت راه آهن بدون استفاده از قطارهای مسافری سریع و باری پرقدرت میسر نیست. نیاز به آینده و بهره برداران، حمل و نقل بین شهری را به استفاده از قطارهای برقی رهنمون می سازد که با محدودیتهای فنی کمتر قابلیت کار در شرایط سخت تر را دارند.
از طرف دیگر توجه روزافزون به کاهش آلودگی هوای شهرهای بزرگ و پرترافیک مسئولین حمل و نقل شهری را به استفاده از سیستمهای قطار سبک شهری برقی و مترو تشویق می سازد. حرکت به سوی این اهداف بدون داشتن متخصصین آگاه در زمینه برقی میسر نیست.
طرح دوره کارشناسی ارشد مهندسی راه آهن برقی در جهت پاسخگویی به این نیاز روزافزون صنعت حمل و نقل ریلی شهری و بین شهری کشور است.
دوره کارشناسی ارشد کنترل وعلائم با هدف تربیت متخصصین شاخص به منظور پوشش مسائل علمی و صنعتی در دو زمینه کنترل سیستم ها و زیر سیستم های حوزه حمل و نقل ریلی و همچنین علائم و ارتباطات در سیستم های حمل و نقل ریلی تهیه گردیده است.
دروس این دوره به نحوی تنظیم گشته اند که دانشجویان این رشته بتوانند در کنار گذراندن دروس مهندسی برق (گرایش کنترل) زمینه های تخصصی لازم در حوزه حمل و نقل ریلی (مسائل حوزه کنترل ترافیک، کنترل زیر سیستم های بخش ناوگان و مسائل حوزه سیگنالینگ) را فراگرفته و بتوانند پاسخگوی نیازهای پژوهشی و صنعتی حوزه حمل و نقل ریلی باشند.
ورود فناوری های نوین به کشور در زمینه های مختلف چون لکوموتیوهای دیزل الکتریک و برقی، واگنهای سرعت بالا، قطارهای خود کشش شهری و بین شهری (ترنستها)، خطوط راه آهن برقی شهری و بین شهری، تجهیزات کنترلی و ارتباطات و همچنین پروژه های ملی قطار پر سرعت مسائل پیچیده پژوهشی را برای صنعت راه آهن ایجاد کرده است.
مجموعه کارشناسی ارشد مهندسی کنترل و علائم با هدف تربیت پژوهشگران و متخصصینی که قابلیت مرتفع نمودن مشکلات فنی حوزه کنترل و علائم را در راه آهن و مترو داشته و پاسخگوی موضوعات تحقیقاتی صنعت ریلی کشور باشد تهیه شده است.
سرفصل دوره کارشناسی ارشد بطور اخص به محورهای اصلی زیر خواهد پرداخت و دروس مربوطه نیز بر همین اساس انتخاب شده اند:
دوره کارشناسی ارشد مهندسی ایمنی در راه آهن مرکب از دروس نظری و برنامه های تحقیقاتی در زمینه مدیریت ایمنی، ریسک و راهکارهای تامین و تضمین ایمنی در سیستمهای حمل و نقل ریلی می باشد.
این دوره با هدف تربیت دانشجویانی که بعد از فارغ التحصیلی با فعالیت در زمینه هایی نظیر: برنامه ریزی، مدیریت، طراحی و نظارت بر سیستمهای تامین ایمنی در حمل و نقل ریلی بتوانند بنحو مؤثری پاسخگوی نیازها و کمبودهای کشور در این بخش باشند، تعریف گردیده است.
رشد آمار سوانح و صدمات و خسارات ناشی از آن در بخش حمل و نقل ریلی در سالهای اخیر، جایگاه خالی دوره های آموزشی و تحقیقاتی لازم در این بخش را بخوبی نمایان نموده است.
مطالعات و تحقیقات انجام شده نشان می دهد هزینه های تربیت نیروی انسانی، تدوین استانداردها و اجرا و اعمال راهکارهای پیشگیری از سوانح و تصادفات بسیار کمتر از هزینه های خسارات و تلفات ناشی از وقوع سوانح می باشد.
متاسفانه کمبود نیروی انسانی متخصص در این زمینه صنعت حمل و نقل ریلی کشور را با چالشی جدی روبرو نموده است. دوره مهندسی ایمنی در راه آهن خواهد توانست ضمن تامین نیروی انسانی مورد نیاز در این بخش از صنعت، در بررسی علل و عوامل بروز سوانح، تدوین استانداردهای ایمنی، نظارت بر حسن انجام فعالیتها از دیدگاه ایمنی، تحقیق و مطالعه در بهینه سازی روشها و همچنین طراحی و اجرای سیستم مدیریت ایمنی در صنعت حمل و نقل ریلی کشور مؤثر واقع شود.
در مقطع دکتری سه گرایش وجود دارد که عبارتند از:
این گرایش ها در دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت ارائه میشوند.
لطفا انتقادات و پیشنهادات خود را برای بهبود متن این پست از طریق نظرات یا صفحه تماس با ما برای ما ارسال نمایید.
[…] (مهندسی برق، مهندسی عمران، مهندسی مواد و متالوژی، مهندسی راه آهن، فیزیک، مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی […]
[…] یکشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۸ جمعی از دانشجویان رشته های مهندسی راه آهن و عمران دانشگاه پیام نور مرکز تبریز از بخش های مختلف […]
[…] مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان اولین و تنها دانشکده […]
[…] حاجی زاده [ کارشناس ارشد مهندسی حمل و نقل ریلی دانشکده مهندسی راه آهن، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران […]
[…] معرفی رشته مهندسی راه آهن […]
[…] آهن | ۱۰ مرداد ۱۳۹۷ | ۱ بازدید ویدئو های مشابه آشنایی کامل با رشته مهندسی راه آهن 11554 6 بازدید […]