مقاوله‌ نامه بین‌المللی مربوط به حمل و نقل کالا با راه‌ آهن (CIM)

در سال ۱۸۹۳ به ابتکار دو نفر حقوقدان سوئیسی کنوانسیون حمل و نقل بین‌المللی بار با راه‌آهن تدوین شد.

سپس در همین راستا به منظور نظم و ترتیب بیشتر به حمل و نقل بین‌المللی کالا با راه‌آهن برخی از کشورها در تاریخ ۲۵ اکتبر ۱۹۵۲ در برن سوئیس گرد هم آمده و مقرراتی را در این خصوص تدوین و تحت عنوان مقاوله‌نامه بین‌المللی مربوط به حمل و نقل کالا با راه‌آهن» را تصویب کردند.

این کنوانسیون در ۲۵ فوریه ۱۹۶۱ مورد تجدید نظر قرار گرفت و مشتمل بر یک مقدمه و ۷۰ ماده است.

کشور ما نیز بر اساس ماده واحده الحاق مصوب ۱۳۴۴/۹/۲۸ به آن ملحق شد و به دنبال تجدید نظرهای دوره‌ای کنوانسیون CIM۱۹۷۰ جایگزین این کنوانسیون شد و از اول ژانویه ۱۹۷۵ لازم‌الاجرا گردید.

این کنوانسیون دارای شش قسمت به شرح زیر است:

– قسمت اول: موضوع مقاوله‌نامه و شمول آن

– قسمت دوم: قرارداد حمل و نقل شامل شکل و شرایط قرارداد حمل و نقل، اجرای قرارداد حمل و نقل و تغییر قرارداد باربری

– قسمت سوم: مسئولیت و اقدامات قضایی شامل مسئولیت مشترک راه‌آهن‌ها، دعاوی قضشایی، آیین دادرسی، مرور زمان، واریز حساب‌ها، دعاوی راه‌آهن‌ها علیه یکدیگر

– قسمت چهارم: مقررات مختلف

– قسمت پنجم: مقررات استثنایی

– قسمت ششم: مقررات نهایی

بر اساس این کنوانسیون راه‌آهن‌های عضو ملزمند کلیه کالاهای تجاری را طبق شرایط این کنوانسیون جهت حمل قبول و اجرا کنند مشروط بر اینکه:

الف: در صورتی که فرستنده مقررات کنوانسیون را رعایت نماید.

ب: در صورتی که حمل کالا با وسایل معمولی که احتیاجات عادی حمل و نقل را مرتفع سازد، امکان‌پذیر باشد.

ج: در صورتی که حمل کالا به علت شرایط غیر قابل اجتناب و اصلاح‌ناپذیر که برای راه‌آهن پیش می‌آید، متوقف نشود.

طبق این کنوانسیون چنانچه ضرورت بهره‌برداری راه‌آهن اقتضاء نماید، مقام صلاحیت‌دار راه‌آهن می‌تواند موارد ذیل را اجرا کند:

الف: سرویس حمل و نقل به طور کلی و یا جزئی تعطیل شود.

ب: بعضی از محمولات برای حمل پذیرفته نشود و یا قبول آنها تحت شرایط معینی به عمل آید.

در این مورد بایستی مراتب بدون تأخیر به اطلاع عامه و راه‌آهن‌هایی که از اقدامات مزبور مطلع می‌شوند باید به نوبه خود آنها را از نظر انتشار به راه‌آهن‌های کشورهای دیگر اعلام دارند.

مطابق این کنوانسیون فرستنده برای حمل هرگونه محمولات بین‌المللی که بر اساس این کنوانسیون انجام می‌پذیرد، باید بارنامه‌ای را با رونوشت مربوطه که مطابق نمونه پیش‌بینی شده در ضمیمه مربوط به آن می‌باشد ارائه کند.

این بارنامه شامل پنج برگ به شرح زیر است:

– برگ اول، بارنامه واگن

– برگ دوم، برگ راه

– برگ سوم، اعلامیه ورود

– برگ چهارم، رونوشت بارنامه

– برگ پنجم، ته سوش ارسال

و می‌بایست به دو یا سه زبان چاپ شوند که یکی از آنها باید از بین زبان‌های فرانسه ، آلمانی و ایتالیایی باشد.

در طول راه انجام تشریفات گمرکی و اداری به وسیله راه‌آهن انجام می‌شود و راه‌آهن در این مورد مختار است به مسئولیت خود انجام این کار را به یک نماینده قانونی واگذار نماید و یا خود او انجام دهد ، ولی در هر دو حال راه‌آهن کلیه وظایف یک نماینده را داراست.

راه‌آهن موظفل است که بارنامه از طرف گیرنده کالا مشارالیه را ملزم می‌سازد مبالغی را که پرداخت آنها به عهده اوست، به راه‌آهن بپردازد.

بر اساس این کنوانسیون فرستنده کالا حق دارد که بر اساس موارد زیر بر خلاف مقررات قرارداد باربری رفتار نماید:

الف: در موردی که فرستنده کالا بخواهد کالای ارسالی او در ایستگاه مبدأ پس گرفته شود.

ب: در موردی که فرستنده کالا بخواهد کالای ارسالی او در طول مسیر متوقف شود.

ج: در موردی که فرستنده کالا بخواهد تحویل کالا به تعویق افتد.

د: در موردی که فرستنده کالا بخواهد کالای او به شخص دیگری غیر از آنکه دربارنامه تعیین شده است، تحویل شود.

هـ : در موردی که فرستنده کالا بخواهد کالای او در ایستگاه دیگری غیر از ایستگاه مقصدی که در بارنامه قید شده است فرستاده شود و یا کالا به ایستگاه مبدأ عودت داده شود.

و: در مورد استقرار استرداد بها.

ز: در مورد افزایش یا نقصان یا انصراف از استرداد بها.

ح: در مورد تقبل هزینه‌های مربوط به یک محموله که ارسال نشده باشد و یا در مورد افزایش هزینه‌های قبول شده.

هرگاه موانع و اشکالاتی در راه باربری کالا به وجود آید، بر عهده راه‌آهن است که تصمیم بگیرد آیا صلاح است موضوع از لحاظ نفع فرستنده کالا به وی اطلاع دهد و یا آنکه کالا را با تغییر مسیر ارسال نماید، به استثنای مواردی که راه‌آهن دچار اشتباه می‌شود ، باید کرایه باربری را از مسیر جدید که استفاده شده است محاسبه کند و همچنین مدت‌های مربوط به این مسیر را ولو اینکه این مسیر طولانی‌تر از مسیر قبلی باشد معلوم نماید.

راه‌آهنی که کالا را با بارنامه برای باربری قبول کرده است، مسئول اجرای این باربری روی تمام مسیر تا تسلیم کالا به گیرنده است و هر راه‌آهن بعدی به محض آنکه کالا را با بارنامه اولیه قبول کند، در قرارداد باربری به موجب شرایط این سند شریک است و عهده‌دار کلیه مسئولیت‌های ناشی از آن است.

راه‌آهن مسئول افزایش مدت تحویل کالا است و همچنین در خصوص زیان‌های ناشی از فقدان تمام یا قسمتی از کالا و نیز خرابی‌هایی که به آن وارد شود، از لحظه قبول کالا برای تحویل تا موقع تحویل آن به گیرنده مسئولیت دارد.

راه‌آهن مسئول اعمال کلیه مأمورین رسمی که در اداره کار می‌کنند و همچنین اشخاصی که برای امر باربری استخدام شده و به آن مبادرت می‌ورزند، می‌باشد.

مع‌الوصف هرگاه بنابر تقاضای ذینفع مامورین راه‌آهن بارنامه‌ها را تهیه و یا ترجمه‌هایی را انجام دهند و یا خدمات دیگری را که بر عهده راه‌آهن نیست صورت دهند، آنان به عنوان مأمور اشخاص ذینفع شناخته می‌شوند.

بر اساس این کنوانسیون اقامه دعوی قضایی ناشی از قرارداد باربری بعد از یک سال مشمول مرور زمان می‌شود، ولیکن در خصوص موارد زیر سه سال خواهد بود:

الف: اقامه دعوی مربوط به واریز استرداد بهای کالایی باشد که به وسیله راه‌آهن از گیرنده کالا دریافت شده باشد.

ب: اقامه دعوی مربوط به واریز تتمه حساب فروشی باشد که به وسیله راه‌آهن انجام شده است.

ج: اقامه دعوی بر اساس خسارتی باشد که از تقلب و تدلیس ناشی شده است.

د: اقامه دعوی بر اساس موضوع قاچاق مبتنی باشد.

شروع مرور زمان به شرح زیر است:

الف ـ برای دعاوی مربوط به غرامت برای فقدان جزیی و یا آسیب‌دیدگی و یا تأخیر در تحویل محموله از روزی که تحویل انجام شده است.

ب ـ برای دعاوی مربوط به غرامت فقدان کلیه محموله از سی‌امین روزی که پس از انقضای مهلت تحویل سر برسد.

ج ـ برای دعاوی مربوط به پرداخت یا استرداد کرایه حمل و مخارج فرعی و اضافه کرایه‌ها و یا برای دعاوی مربوط به تصحیح در صورت بد اجرا کردن تعرفه یا اشتباه در محاسبه مرور زمان از تاریخ‌های زیر شروع می‌شود:

۱- اگر پرداخت به عمل آمده باشد، از روز پرداخت.

۲- چنانچه پرداخت به عمل نیامده باشد،‌از روز قبول کالا برای باربری، اگر پرداخت به عهده فرستنده باشد یا از روزی که گیرنده بارنامه را اخذ کرده است در صورتی که پرداخت به عهده گیرنده باشد.

۳- اگر موضوع مربوط به پرداخت مبالغی به موجب برگ پرداخت باشد، از روزی که راه‌آهن صورت حساب مخارج را به فرستنده تسلیم کرده است، در صورت عدم تسلیم صورت‌حساب، مهلت برای مطالبات راه‌آهن از روز سی‌ام بعد از انقضای تحویل کالا شروع می‌شود.

د ـ برای اقامه دعوی از طرف راه‌آهن مربوط به پرداخت مبالغی که توسط گیرنده به جای فرستنده پرداخت شده یا بالعکس و راه‌آهن موظف به استرداد آن به ذیحق می‌باشد، از روزی که تقاضای استرداد به عمل آمده است.

هـ ـ برای دعاوی مربوط به استرداد بهای کالا از چهل و دومین روزی که از انقضای مدت تحویل می‌گذرد.

و ـ برای دعاوی مربوط به پرداخت نتیجه حساب فروش از روز فروش.

ز ـ برای دعاوی مربوط به پرداخت یک اضافه حقوق گمرکی که از طرف گمرک ادعا شده باشد، از روز ادعای گمرک.

ح ـ در سایر موارد دیگر از روزی که ادعا باید اعمال شود.

روزی که به نام شروع مرور زمان تعیین شده، جزو ایام مهلت محسوب نمی‌شود.

این مقاوله‌نامه طبق معمول دیپلماسی به زبان فرانسه مورد تصویب قرار گرفته و به امضا رسیده است و به متن فرانسه یک متن به زبان آلمانی، یک متن به زبان انگلیسی و یک متن به زبان ایتالیایی که اعتبار ترجمه رسمی را دارند ضمیمه است و در صورت اختلاف متن فرانسه معتبر است.