حمل و نقل ریلی به مفهوم حمل کالا و مسافر از طریق ناوگان ها و کریدور های ریلی است . در این مقاله منظور از حمل و نقل ریلی ، ترانزیت کالا است که با توجه به گذر یا عدم گذر از مرز های کشور به دو دسته بین المللی و داخلی تقسیم می شود .
یکی از موارد مهمی که در تعیین شرایط محیطی و بسته بندی کالا در فرایند ترابری کالا اهمیت دارد ، نوع کالا است . کالای متنوع و متعددی از طریق خطوط راه آهن جابجا می شوند . این کالا شامل مواد معدنی ، مواد نفتی ، مواد صنعتی ، مواد غذایی ، کالای خطرناک و …. می باشد . برای ترانزیت کالای ریلی در مواردی از کانتینر استفاده می شود . کانتینر ها انوع مختلفی دارند که با توجه به نوع کالا انتخاب می شوند . برای مثال برای کانتینر های باردار و کانتینر های حامل مواد کنسانتره مس می توان از واگن های لبه کوتاه و مسطح استفاده کرد .
نوع واگنی که برای حمل کالا استفاده می شود نیز باید در فرایند حمل و نقل ریلی بررسی شود . برای مثال در ترانزیت کالایی از قبیل دانه های روغنی و نباتی و ذرت از واگن های ریلی مسقف استفاده می شود .
یک از انواع کالاهایی که به صورت رایج توسط ناوگان حمل و نقل ریلی ، ترابری می شوند ، مواد معدنی هستند که برای حمل آنها باید از واگن های مناسب استفاده شود . در حمل سنگ آهن از واگن لبه بلند ، گندله آهن از واگن های مسقف ، زغال سنگ از واگن فله بر ، پودر آلومینیوم از واگن مسقف ویژه حمل پودرآلومینیوم ، آهن آلات (رول،ورق،…) از واگن لبه کوتاه ، شمش و اسلب از واگن های لبه کوتاه و برای حمل سیمان و کلینگر از واگن های مسقف استفاده می شود .
لازم به ذکر است که سیمان به صورت کیسه ای با واگن مسقف حمل میشود و کلینگر با واگن فله بر، سیمان به صورت جامبوبگ و پالت با واگن لبه کوتاه ترانزیت می شود .
از موارد رایج دیگر که توسط ناوگان و کریدور های حمل و نقل ریلی جابجا می شود می توان به مواد نفتی اشاره کرد که توسط واگن های مناسب در فرایند ترابری قرار می گیرند .
انوع مواد نفتی نظیر گوگرد خام با واگن فله بر ، مازوت با واگن های مخزن دار و گازوئیل نیز با واگن مخزن دار حمل می شود .
اما برای ترابری ریلی مواد صنعتی از قبیل ورق عریض از لبه کوتاه و مسقف استفاده می شود .
گندم و مواد اولیه روغن خوراکی از مهم ترین مواد غذایی هستند که از طریق خطوط راه آهن با استفاده از وسایل نقلیه حمل و نقل ریلی و به ترتیب با واگن های واگن های مسقف و فله بر و واگن مخزندار مخصوص حمل روغن ترابری می شوند .
کالای خطرناک از انواع دیگر کالا هستند که در ترانزیت آنها از قوانین و مقررات خاصی پیروی می شود .
برای اینکه بدانیم بار چگونه حمل می شود باید از مواردی آگاه باشیم که در طول فرایند حمل و نقل کالا تاثیرگذار هستند . آشنایی با تعرفه های حمل بار ، قوانین و مقررات حمل ، شناخت شرکت های فعال در بخش حمل و نقل ریلی ، بخش نامه ها و دستور العمل ها ، انواع واگن ها و فرایند های عملیاتی در بخش حمل و نقل ریلی ، به ما در درک بهتر این فرایند کمک می کند .
یکی از موارد تاثیرگذار در قیمت و سرعت ارسال کالا مسیر طی شده است . برای آشنایی با مسیر های درون کشور باید از مسیر های عمده حمل در بخش حمل و نقل ریلی داخلی آگاه باشیم .
برای آشنایی بیشتر با مسیر حمل و نقل باید با توجه به محل مبدا و مقصد ترابری ، از مسیر های بین المللی و ترانزیت ، مبادی تخلیه و بارگیری ، نقشه راه آهن های منطقه eco و نقشه خطوط ریلی آگاه باشیم .
تعرفه های راه آهن در زمینه ی حمل و نقل داخلی ، قوانین و مقرراتی هستند که در انجام فرایند حمل و نقل ریلی چه به صورت داخلی و چه به صورت بین المللی ، رعایت می شوند .
در این نوشته ، برگرفته از راه آهن جمهوری اسلامی ایران ، تعرفه های حمل و نقل داخلی ریلی در حوزه ی مواد نفتی شرکت ملی پخش فراورده های نفتی و تعرفه ی بهره برداری بر اساس استفاده از واگن ها بررسی می شوند .
تعرفه بهره برداري راه آهن جهت مواد نفتي شركت ملي پخش فراورده هاي نفتي
تعرفه بهره برداري راه آهن بر اساس انواع واگن از مورخ ۱۳۹۵/۰۴/۰۱
در ستون تعرفه بهره برداري بر حسب تن كيلومتر تعرفه حمل مرتبط با حق دسترسي و ديزل مي باشد كه تعرفه مالك واگن تحت عنوان حق مالكانه پس از مذاكرات بين صاحب كالا و صاحب واگن (شركت هاي حمل و نقل ريلي) به آن اضافه مي شود.
تعرفه دوم دسترسي واگن ها در سال ۹۱ از مورخ ۱۶/۹/۹۱
تعرفه اول دسترسي واگن ها در سال ۹۱ از مورخ ۱۳/۸/۹۱
تعرفه دسترسي واگن ها در سال ۹۰
یکی از مهمترین بخش های حمل و نقل کالا ، صنعت سازنده زیرساخت های آن است . با توجه به پیشرفت ها و توسعه صنعت در جوامع بین المللی امروزه ترانزیت کالا از نقطه ای در یک کشور به نقطه دیگری در یک کشور دیگر به سادگی به خاطر وجود زیرساخت های ترابری و قوانین و مقررات بین المللی امکان پذیر گشته است .
در زیر فایل PDF مجموعه قوانین و مقررات مشارکت و سرمایه گذاری در حمل و نقل ریلی را مشاهده می نمایید
http://www.rai.ir/dorsapax/data/sub_0/file/forsatsarmaye2.pdf
در این نوشته که توسط دفتر سرمایه گذاری در اقتصاد حمل و نقل ارائه گشته است به قوانین و مقررات ، حدود اختیارات و مسئولیت ها ، آئین نامه ها ، دستورالعمل ها و مسئولیت مصوبات مرتبط با مشارکت و سرمایه گذاری و نقش ذینفعان در بخش های مشارکتی و سرمایه گذاری حمل ونقل ریلی اشاره می شود .
گرد آوری این اثر توسط ۳ مرجع رسمی سامانه قوانین و مقررات مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، سایت اطلاع رسانی دولت، روزنامه رسمي کشور انجام شده است .
این نوشته به سیاست های کلی نظام در حمل و نقل اشاره می کند . در این زمینه مصوبات مجلس شورای اسلامی ، مصوبات هیات وزیران و مصوبات شورای اقتصاد ، هیئت امنای صندوق توسعه ملی ، شورای عالی هماهنگی ترابری کشور ، مصوبات مصوبات هیئت مدیره شرکت راه آهن ج.ا.ا. اعلام گشته است.
حمل و نقل ریلی داخلی دارای قوانین و مقرراتی است که شرایط و امکانات لازم برای ترانزیت کالا در خطوط راه آهن ریلی را بررسی و تشریح می کند . سياست هاي كلي اصل 44 قانون اساسي ج.ا.ا و در نهايت قانوندسترسي آزاد بر شبکه حمل و نقل ريلي با رويکرد تنظيم کننده روابط و حدود اختيارات بين نقش آفرينان صنعت ريلي تصويب و ابلاغ گرديد. این قوانین و مقررات توسط راه آهن جمهوری اسلامی ایران ابلاغ می شود .
شرکت حمل و نقل ریلی شخصیت حقوقی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی با اخذ مجوز از شرکت راه آهن جمهوري اسلامی ایران که در این قانون راه آهن نامیده می شود و با تأمین ناوگان(لکوموتیو و یاواگن(مورد نیاز به منظور جابجایی)کالا، مسافر)تأسیس می گردد.
راه آهن موظف است تا تردد ریلی را به گونه اي برنامه ریزي، هدایت و کنترل کند که سیر و حرکت ناوگان متعلق به کلیه شرکت هاي حمل و نقل ریلی (اعم از دولتی و غیر دولتی) در شرایط کیسان از نظرتعرفهدسترسی و استفاده از شبکه امکان پذیر گردد.
راه آهن مکلف است با برنامه ریزي و رعایت مقررات مالی واگن هاي حمل و نقل بار و مسافر خود ر ا با زمان بندي مناسب به گونه اي که در امر حمل و نقل ریلی کالا و مسافرخللی ایجاد نشود به شرکت هاي حمل ونقل ریلی واگذار نماید.
اجاره دادن نیروي کشش بوسیله راه آهن با رعایت مقررات و شرایط کیسان به شرکت هاي حمل و نقل ریلی با اخذ هزینه هاي عملیاتی بلامانع است.
شرکت هاي حمل و نقل ریلی بار با انعقاد قرارداد حمل و صدور بارنامه و شرکت هاي حمل و نقل ریلی مسافر با صدور بلیط توسط شرکت یا نمایندگی مجاز طرف قرارداد آنان در مقابل صاحبان کالا و یا مسافران مسئولیت دارند.
قانون دسترسی آزاد به شبکه های حمل و نقل ریلی به انضمام آیین نامه ها و دستورالعمل ها را می توانید در فایل زیر مشاهده کنید .
قانون دسترسی آزاد به شبکه های حمل و نقل ریلی
همچنین برای دسترسی به آیین نامه مربوط به احداث خطوط راه آهن صنعتی و تجاری م آیین نامه مربوط به احداث خطوط راه آهن صنعتی و تجاری ی توانید به فایل زیر رجوع کنید .
آیین نامه مربوط به احداث خطوط راه آهن صنعتی و تجاری
معرفی شرکت های حمل ونقل بین المللی طرف قرارداد با راه آهن :
شرکت ترکیب حمل و نقل
