تاریخچه گیج (عرض خط) در راه‌ آهن دنیا

خطوط ریلی ابتدا در معادن به‌کار گرفته شدند که با توجه به وضعیت طبیعی محل معدن و ظرفیت آن، شکل و فاصله ریل‌ها از یکدیگر متفاوت بود. وقتی که خطوط ریلی در خارج از معادن استفاده شد فاصله ۲ ریل براساس فاصله چرخ‌های کالسکه‌های مورد استفاده در آن ناحیه تنظیم شد.

لکوموتیوها در اوایل قرن ۱۹ میلادی وارد شبکه ریلی شدند اما جرج استفانسون اولین شخصی بود که لکوموتیو را به‌صورت موفقیت‌آمیز در یک خط ریلی در بریتانیا بین استوکتون و دارلینگتون در سال ۱۸۲۵ میلادی استفاده کرد. در شروع کار طول این مسیر ۱۴ کیلومتر بود اما به‌تدریج طول آن اضافه شد و به ۴۰ کیلومتر رسید و برای حمل ذغال‌سنگ و بعدا برای حمل مسافر هم استفاده شد. حداکثر سرعت قطار در این مسیر ۲۲ کیلومتر بر ساعت و فاصله ریل‌ها در این خط (۱۴۲۲mm (4ft, 8in بود و موفقیت دور از انتظاری کسب کرد، در این خط برای کشیدن واگن‌ها هم از لکوموتیو و هم اسب استفاده می‌شد.

به‌دنبال موفقیت راه‌آهن استوکتون دارلینگتون، احداث راه‌آهن بین منچستر و لیورپول در سال ۱۸۲۶ شروع و در سال ۱۹۳۰ به طول ۵۶ کیلومتر (۳۵ مایل) راه‌اندازی شد. این راه‌آهن اولین خطی بود که در آن برای کشیدن واگن‌ها تنها از لکوموتیو استفاده می‌شد و با استقبال زیادی روبرو شد.

فاصله بین دو ریل در این خط  ۱۴۳۵ میلی‌متر (۴ft, 8½i) بود و به‌عنوان گیج استاندارد شناخته شد، راه‌آهن بیرمنگام به لندن نیز با گیج ۱۴۳۵ میلی‌متر در سال ۱۸۳۳ شروع و در سال ۱۹۳۸ به طول ۱۸۰ کیلومتر( ۱۱۲ مایل) افتتاح شد، اما راه‌آهن بریستول به لندن بنا به نظر مهندسان آن با گیج ۲۱۴۰ میلی‌متر ( ۷ft, ¼ in) ساخته شد، آنها معتقد بودند گیج پهن تر پایداری بیشتری ایجاد می‌کند. دلیل این‌که در ابتدا در خطوط مختلف گیج‌های متفاوتی استفاده شد این بود که این خطوط توسط شرکت‌های خصوصی احداث می‌شد و هر شرکت ملاحظات فنی خود را داشت و از طرفی گیج متفاوت باعث ایجاد قلمرو به‌خصوص برای هر شرکت می‌شد.